Vleuten – Van Bijlevelt en het Utrechts bierimperium

Mathijs Hoveling, meester timmerman, herbergier en schepen van Vleuten waren we al tegen gekomen in de publicatie over de Frisse Roemer. Ook zijn vader Zeger, is genoemd. Mathijs’s grootvader en Zeger’s vader Jan Corneliszn Hoveling sluit in 1653 een akkoord met Willem de Cruyff, brouwer te Vleuten:

over definitieve voldoening van verschuldigde bier- en koningscyns over Vleuten, door zyn voorzaat Aelbert Joosten Twist gepacht, en van geleverd bier en draf, met vrywaring voor de borgtocht, door Jan Corneliss Hovelingh met Jan Gysbertss van Rietvelt voor zyn voorzaat gedaan

Het lijkt erop dat ook Mathijs’ opa Jan al een herberg runde, en over het verkochtte bier accijns verschuldigd was. Dat taak die te innen, blijkbaar een lucratieve bezigheid, werd verpacht door schout en schepenen. Die betaalde een som geld voor de pacht, en kreeg de taak administratie te voeren en accijns te innen. Logisch dat de brouwer dat doet: die weet precies hoeveel bier aan wie geleverd wordt. Jan had nog een bedrag open staan bij de voorganger van Willem de Cruyf.

We verlaten de voorouderlijke lijn. Zoon Zeger Jans Hoveling was gehuwd met Lysbet Deurgoed, en haar zuster Fijtje Deurgoed was gehuwd met Willem Dirckszn van Bylevelt, die de brouwerij en de pacht van het innen van de accijns in Vleuten overnam. De brouwerij blijft generaties in de familie, het gebouw staat er nog steeds, maar hield op brouwerij te zijn nog voor de ouders van Lies naar Vleuten kwamen. Over de brouwerij te Vleuten is een leuke publicatie, voor wie niet het hele stuk wil lezen, begin op p91 en lees tenminste het stuk over Willem en Hendrick van Bijlevelt (t/m p94).

Willem bouwde, of erfde een heus bierimperium. Een Peter Willems van Bijlevelt was pachter van de bierimpost in Ouderijn in 1628, mogelijk was Willem vernoemd naar zijn opa, en was Peter een broer van Willem’s vader Dirk. Willem’s zoon Dirk brouwde in De Boog in Utrecht. Dochter Margaretha was gehuwd met een brouwer in Vianen. Dirk’s zoon Henricus brouwt in De Wereldt, en in De Craenen of Kraantjes. Er waren ook herbergen in het bezit van de familie, die werden verhuurd onder voorwaarde dat hun bier verkocht werd, een praktijk die nog altijd gangbaar is. Zo was Henricus Dirkszn nog voor Mathijs Hoveling eigenaar van herberg ‘t Regthuys in Vleuten. Ze waren of werden vaak tenminste deels eigenaar van de brouwerij. Vanuit Vleuten werd onder meer geleverd aan herbergen in Zuilen (De Rode Leeuw), in de Gagelpolder onder Achtienhoven, in Weteringsburg (De Kat).