Weg bij Big Tech

Big Tech

Google, Meta (WhatsApp, Facebook, Instagram), Microst, Amazon... de grote Amerikaanse bedrijven reken ik tot Big Tech. Daar tegeven stel ik FOSS, Free and Open Source Software.

Waarom weg?

Big Tech bedient zich maar al te graag van vendor-lock-in: maak het makkelijk om naar ze over te stappen, en moeilijk om bij ze weg te komen. Gemak. Veelal kun je gratis instappen, maar naarmate je het meer gebruikt moet je toch de portomonnee trekken, en zo hebben ze een levenslange abonnee. Je Gmail is gratis, je krijgt er een gratis Google Drive bij, maar dan is ie vol, en moet je overstappen, maar hoe en waarheen? Dan maar betalen. Chantage dus. Het gaat dus ook om autonomie, digitaal onafhankelijk zijn, of in elk geval, zelf kunnen kiezen van wie je klant wordt. Dan is het ook nog eens zodat alle Big Tech geld verdient met online advertenties, dat die beter werken en dus meer opleveren als ze beter gepersonaliseerd zijn, waarvoor ze zoveel mogelijk van je willen weten, en dat ook precies is wat ze kunnen: je gebruikt hun browser, dus ze weten welke websites je bezoekt, hoe vaak, hoe lang, je gebruikt hun zoekmachine, dus ze weten waar je op zoekt, en bepalen ook wat je vind. Ze weten wie er in je adresboeks staat, met wie je belt, met wie je mailt, met wie chat, hoe vaak hoe lang en ook waarover, want ze kunnen meelezen. Op je telefoon kijken ze mee door de camera, en luisteren ze mee door de microfoon. Ook op je Smart TV, je laptop... zelfs je gekreun in de slaapkamer. Is dat erg? Waarom zou je het willen, om geen moeite te hoeven doen uit te zoeken of er iets beters is?

Bovendien spelen de bedrijven maar al te graag vals.

• Hoe liep het ook alweer af met WordPerfect?
• Browser Wars: Microsoft misbruikt zijn macht door zijn browser mee te leveren met Windows. Er moest uiteindelijk een keuzescherm komen. Dat moest later ook voor zoekmachines.
• Door de eigen mediaplayer te bundelen met Windows [1] had RealNetworks het nakijken.

Dat zijn dan de hele oude verhalen, maar machtsmisbruik blijft schering en inslag. Google, Microsoft en Meta misbruiken steeds weer hun macht, krijgen een boete, vechten die aan, passen iets aan en beginnen gewoon opnieuw op een (iets) andere manier.

Privacy

Ze mogen alles van me weten, behalve mijn PIN-code klonk het ooit. Mooi niet. Wellicht zullen veel mensen zeggen dat ze niks verkeerd doen, en dat ze dus niets te verbergen hebben. Het kan ze niet schelen dat Big Tech dat alles weet. Blij dat ik geen wasmiddelreclames meer hoef te zien zeggen ze dan. Je hebt wél iets te verbergen. Het recht op privacy, ook wel eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer, is een grondrecht, een mensenrecht, een kinderrecht. Vanaf 2002 werd dat gereguleerd door de Wet Bescherming Persoonsgegevens, in 2018 opgevolgd door de iets strengere Algemene Verordening Gegevensbescherming. Het is ook de afscherming tegen bespieding en beïnvloeding, het recht om met rust gelaten te worden. Het is juist dat beïnvloeden waar het om te doen is.

Big Tech biedt je (bijna) gratis allemaal software en diensten (die op hun hardware draaien), dat kost toch bakken met geld? Klopt, en daarmee zijn hun software en hun hardware ook niet het product, daar verdienen ze hun geld niet mee. Dat doen ze met jouw data. Nee, die verkopen en delen ze niet. Oh wat beschermen ze die. Ze zetten jouw data tegen betaling in om jou te beïnvloeden. Wat je vind, wat je ziet, wat je leest wat je kijkt, en dat beïnvloedt dan ook weer wat je wilt (doen, kopen, etc.) en ook wat je vindt. Dus je kunt polarisatie kopen, je kunt verdeel en heers kopen, en iedereen leent zich er gratis voor, of om maar een leuk appje te kunnen gebruiken. Handig jôh!.

• Crisis van de vrijheid
• De grote dataroof.
• Fabeltjesfuik vanaf 05:50

Safe Harbor

Met de opkomst van het internet in de jaren negentig, waardoor het op grote schaal verzamelen en combineren van data steeds makkelijker en goedkoper werd, werd in de EU de Europese richtlijn persoonsgegevens uitgevaardigd, wat in Nederlands resulteerde in de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Dat zorgde ervoor dat er Safe Harbor er kwam:

De Safe Harbor Privacy Principles of EU-VS Safe Harbor (in het Nederlands voluit "Veiligehavenbeginselen voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer") was een tussen 1998 en 2000 ontwikkelde reeks praktijkbeginselen die tot doel had Amerikaanse bedrijven persoonsgegevens afkomstig uit de Europese Unie te laten opslaan in overeenstemming met de Europese richtlijn persoonsgegevens.[1] In het Nederlands heten ze de "Veiligehavenbeginselen voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer".

Snowden en Safe Harbor

In 2013 onthulde Snowden de globale surveillance programmas':

In juni 2013 verstrekte Snowden journalisten van de The Washington Post en The Guardian geheime documenten over geheime spionageactiviteiten van de NSA. Hij verklaarde hoe de NSA wereldwijd online communicatie bewaakt met het computerprogramma PRISM.[2] Later verschenen documenten over het programma XKeyscore en een reeks andere spionageactiviteiten van de NSA met onder meer het programma Bullrun, dat beveiligde internetcommunicatie ontcijfert. Het Federal Bureau of Investigation gelastte op 14 juni 2013 arrestatie van Edward Snowden wegens spionage.

De NSA, leest met u mee. De privacy is in de VS niet zo goed geregeld als hier. ISPs (providers), houden bij welke websites je bezoekt en verkopen die gegevens aan data- en advertentiebedrijven, en dat mag gewoon. Daarnaast is het zo dat als je geen Amerikaans staatsburger hebt, je nauwelijks (privacy)rechten hebt.

Schrems I en Privacy Shield

Het Europees Hof van Justitie oordeelde op 6 oktober 2015 echter dat dit verdrag onvoldoende garanties bood dat de Europese privacywetgeving gehandhaafd werd. Het EU-VS-privacyschild verving per 12 juli 2016 het oude Safe Harbor-verdrag. Het EU-VS-privacyschild werd echter op 16 juli 2020 ook door het Europees Hof van Justitie ongeldig verklaard.

Schrems II en EU-VS Data Privacy Framework

Op 12 juli 2016 had de Europese Commissie bepaald dat deze overeenkomst aan de databeschermingsrichtlijn voldeed. Het was een antwoord op de Safe Harbor Privacy Principles, welke in 2015 door het Europees Hof van Justitie onvoldoende waren verklaard. Critici, zoals de Europese privacytoezichthouders en Privacy International, vonden al voordat het ongeldig verklaard was, dat ook dit 'papieren schild' de privacy onvoldoende waarborgde.[6][7]

Amerikaanse bedrijven konden hun certificering indienen bij de United States Department of Commerce. Indien deze opgenomen werd in hun privacyschild-register, mochten Europese organisaties persoonsgegevens uitwisselen.[8] Ook na de uitspraak van het Europees Hof van Justitie in 2020 blijft het privacyschild-programma bestaan, alleen mogen Europese organisaties op basis daarvan geen persoonsgegevens meer uitwisselen.[1] Vervangen

Het nieuwe modelcontract houdt rekening met de uitspraak van het Europees Hof van Justitie toen het EU-VS-privacyschild ongeldig was verklaard.[9] Het EU-VS Data Privacy Framework wordt de vervanger van het Privacy Shield, maar de Europese privacytoezichthouders blijven bezorgd.[10]

Hier de samenvatting van de uitspraak: Schrems II

CLOUD Act

Waarom dat nog steeds niet goed genoeg is, is omdat onder de Amerikaans CLOUD ACT elk Amerikaans bedrijf moet meewerken aan spionage, en juridisch gedwongen kan worden tot geheimhouding. Waardoor dus de transparantie niet gewaardboorgd is (AVG art 5 lid 1 onder a), waardoor burger in de EU ook geen gebruik kunnen maken van hun rechten (artikel 12 t/m 23). CLOUD Act

Autonomie

Of zoals Bert Hubert het noemt, souvereiniteit, vereist vertrouwelijkheid, beschikbaarheid, en controle.

Als het een dienst van Amerikanen is dan is het geen oplossing Amerikaanse bedrijven vallen, met al hun dochterbedrijven, waar ook ter wereld, altijd onder de omvangrijke Amerikaanse afluisterwetgeving. Zowel die van de politie, maar relevanter, ook die van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Ook moeten die bedrijven altijd de VS sanctiewetgeving gehoorzamen, en dat doen ze ook met enthousiasme.

Er is geen manier waarop een Amerikaans bedrijf zichzelf om kan toveren tot een niet-Amerikaans bedrijf. Ongeacht waar hun servers staan, in de EU of niet.

Helaas stopt dat Microsoft, Google, Oracle en Amazon niet om enorme webpagina’s te schrijven vol met loze beloftes, en dan altijd ook een zinnetje dat het eigenlijk niet helpt. “Moest van legal”.

Schrijft Bert Hubert. Je bent chanteerbaar, je bent afhankelijk. Zie bij CLOUD Act.

Geopolitiek

"Beschikbaarheid - kunnen we uit de oplossing gegooid worden per Executive Order van Donald Trump?" schrijft Bert Hubert.

• Trump stelt per decreet sancties in tegen Internationaal Strafhof
• Internationaal Strafhof hard geraakt door sancties VS: 'Ik schrik hiervan'

Dat gaat ver hoor. Je kunt geen DigiD gebruiken, een niet digitaal bankieren zonder Google. Tenminste, dat was een tijd zo. Zelfs niet als je de app download ergens anders vandaan en installeert. Omdat de QR code scanners gebruikt maakt van een library van Google, die niet aanwezig is op de Google-vrije versie van Android. Sinsdien is de DigiD app aangepast, en werkt het wel, net als de app van de ING en de Rabo, maar op de apps van N26 en Revolut werkt het scannen van QR codes voor iDeal nog steeds niet.

Wat weg?

Alles weg is een hele opgaaf. Want dat is dan ten eerste wat je zelf gebruikt, en ten tweede wat de bedrijven waar je klant bent gebruiken. Want als die ook Trumpbaar zijn heb je alsnog een probleem. Als je bank afhankelijk is van Big Tech kun je alsnog niet bij je geld als Trump dat wil. Verbeter de wereld, begin bij jezelf.

Het niet iets wat je even doet, het is een doel, en een traject. Het is een verandering. De meeste mensen houden daar niet van, want zoals het nu werkt ben ik het gewend, en als het anders is dan ik gewend ben vind ik dan onprettig. Snap ik, maar het went best snel. Ja, soms is het net wat minder makkelijk. Je krijgt er wel een hoop autonomie voor terug.

Het begon voor mij in de tijd dat na jaar Windows te langzaam werd en opnieuw geinstalleerd moest worden, en dat na twee jaar de PC te te langzaam er vervangen moest worden. Zo min mogelijk verschillende software, zo min mogelijk tweaks, want dat kost een hoop onderhoud. Daarbij kwamen later de ergenissen aan veranderingen in de software, het lint in Office 2010, het start menu in Windows 8 om er een paar te noemen. Waarom moet iemand ander bepalen dat ik mijn software anders moet gebruiken? Eigenlijk heb ik het vroeger ook al zo op de Universiteit geleerd:

Eén faculteit vaart echter een eigen koers op ICT-vlak. Hoewel de Radboud Universiteit contractueel verbonden is met Microsoft365, zweert de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica zoveel mogelijk bij open source-oplossingen. Dat is software waarvan de code vrij beschikbaar is, en die vervolgens door de medewerkers van FNWI Computer- en Communicatiezaken (C&CZ) wordt aangepast aan de noden van studenten en medewerkers. Open standaarden

Het open-source karakter is diepgeworteld in de geschiedenis van de afdeling, vertelt ICT-medewerker Bram Daams, staand achter een curved monitor in een kantoor op de benedenverdieping van het Huygensgebouw. Op zijn computer draait Linux, een alternatief voor de besturingssoftware van Microsoft. De linkerkant van zijn brede computerscherm bestaat uit codes die hij programmeert, rechts staat het scherm dat gebruikers te zien krijgen.

‘Onze ict-dienst is ontstaan in 1981, in een tijd dat de universiteit nog geen centrale IT-dienst had’, zegt Daams. ‘Er is toen gekozen om zoveel mogelijk met open standaarden te werken.’

Dat moest de faculteit beschermen bieden tegen een zogenaamde vendor lock-in: het idee dat een organisatie afhankelijk wordt van één grote softwareleverancier zoals Microsoft of Google, wat overstappen naar een alternatief vaak lastig en kostbaar maakt. Die filosofie leeft vandaag nog steeds in de faculteit. ‘We hebben een groep medewerkers en studenten die allergisch zijn voor Microsoft’, zegt Daams.

OS

Eigenlijk moet je eerst van de Big Tech apps, applicaties, software af, want die zijn zo gemaakt dat ze afhankelijk zijn van het besturingssysteem. Vendor-lock-in.

Windows

Van Microsoft, dus weg. Gelukkig is Linux installeren makkelijker dan Windows installeren, en gratis. Lange tijd was het spelen van games een belemmering: Windows games werkten niet onder Linux. Dat is allang niet meer zo, omdat voor Steam Deck van Valve (die van Half-life, van Steam, de Steam Deck en Valve Index VR) een "Direct-X voor Linux" is ontwikkeld, Proton, waarmee je de meeste (nieuwere) spellen native kunt spelen. Via Lutris kun je ook je games van Epic, EA/Origin, GOG installeren en spelen. Nee, niet alles werkt (meteen) (perfect).

Wel is het handig als je voor je Windows verruilt voor Linux eerst begint voor de programma's die je gebruikt alternatieven te zoeken die ook op Linux draaien. Er is geen Office 365 voor Linux :-). Wel kun je Office apps van Microsoft of Google verruilen voor die van LibreOffice. Gratis, ook de nieuwe versies! Ja hoor, gewoon compatible, ook m.b.t. tot layout, tenzij je misschien heel ingewikkelde dingen doet. Firefox als browser, Thuderbird voor mail. Als je die wisselingen gedaan hebt, welke onmisbare software moet je dan nog verruilen voor iets dat onder Linux draait? Voor mij was dat eigenlijk alleen mijn stamboomprogramma, Aldfaer, dat gelukkig zonder al teveel problemen via de Wine-emulator draait. Die wordt trouwens ook met rasse schreden beter.

Welke Linux?

Tja, wat moet een OS doen? Je moet makkelijk een programma kunnen installeren, je moet kunnen updaten en het moet niet crashen. Dat er een complete verzameling software bij zit? Niet alle distributies kiezen de zelfde verzameling software. Moet het zoveel mogelijk op Windows lijken? Moet je veel kunnen tweaken? Moet het zo simpel mogelijk zijn? Wat bedoel je met 'gebruikersvriendelijk'? Het zal anders zijn, dus even wennen ja. Zo fijn dat niet steeds allerlei apps geïnstallleerd worden die je helemaal niet wilt, of dat je instellingen niet bij een update gereset worden. Of dat je PC eens paar maand opeens herstart is, open documenten weg enzo... heerlijk.

• Ubuntu: meest gebruikt, meeste vernieuwing, wel de nieuwste shizzle, soms ook nog wat ruwe randjes en bugs, maar dat wordt dan ook weer snel gefixt.
• Debian: het hart van Ubuntu. Wat conservatiever, daardoor wat stabieler, wat veiliger, maar het loopt ook wat verder achter.
• Linux Mint: bedoeld om snel aan te wennen als je van Windows komt.
• Er zijn er nog een hoop meer die misschien beter passen.

Android

100 apps op je telefoon, waarvan je een groot deel er niet af kunt halen? Waarvan je er eigenlijk maar 10 elke week gebruikt, en de rest bijna nooit? Die worden vaker geupdate dan opgestart? Kost allemaal bandbreedte, batterij etc. Ook hier vind ik: minder is meer.

Voor bankieren apps zijn geen alternatieven anders dan naar een andere bank gaan. Je rekening, de app, Google Pay, pin pas allemaal gratis bij N26 en Revolut. Ook iDeal kan ermee. N26 zelfs met gratis credit card. Alleen doet het scannen van QR het niet helaas, wel in ING en Rabo.

Zoekmachine veranderen is niet moeilijk. Startpage.com of DuckDuckGo. Browser ook niet. Ik gebruik al jaren Firefox en de sync van bookmarks en tabs is handig. Mail gebruik ik K-9, navigatie OsmAnd~ (Openstreetmap kaarten) via F-Droid app winkel, offline kaarten schelen (op vakantie) flink in de databundel.

Berichten/Communicatie

Geen WhatsApp dus, maar Signal en/of Telegram. Begin met en/en, rustig wennen. Bellen kan met de telefoon, en voice en video kunnen ook met Signal en Telegram. Jitsi voor conference. Social Media gebruik ik niet, al heb ik een privé-blog in Wordpress en deze wiki.

Mail

Die van je ISP is vendor-lock-in. Als je weggaat ben je je @planet @upc etc. kwijt ;-) Veel mensen gaan naar Proton. Strato kan ook, misschien zelfs zonder domeinnaam. Ik heb een eigen server in een docker op een eigen VPS, maar dat is pro.

Office: documenten, foto's, agenda, adresboek

LibreOffice om ze te maken. Nextcloud als vervanging van OneDrive, voor filesync (WebDAV) en cloudaccess. Nextcloud draait ook een agenda en adresboek via CalDAV en CardDAV, daarvoor heb je op Android DAVX5 nodig (F-Droid)